نامه سرگشاده به رئیس جمهور، حسن روحانی
جناب آقای حسن روحانی، رئیس جمهور منتخب:
انتخاب شما به عنوان رئیس جمهور آینده ایران برای بسیاری از مردم ایران امیدبخش بوده است. من نیز به عنوان یک شهروند زن و یکی از مدافعان حقوق زنان به آینده بهتر برای زنان کشورمان امیدوارم. همچنین، مانند بسیاری دیگر از کنشگران و مدافعان حقوق زنان، عملکرد دولت شما را در زمینه وضعیت زنان با دقت دنبال خواهم کرد و نظرات انتقادی خود را تا حد امکان بیان خواهم نمود. اما پیش از اینکه پای نقد به میان بیاید، اجازه دهید که یک سری پیشنهادات عملی را در زمینه هایی که دغدغه بسیاری از ما زنان و مدافعان حقوق زنان است، با شما در میان بگذارم.
نخستین نکته مهمی که می خواهم با شما در میان بگذارم اینست که مسائل زنان دربرگیرنده مسائل همه زنان در سراسر ایران و در همه گروه های سنی، از نوزاد دختر گرفته تا پیرزن، و در همه گروه های اجتماعی، از زنان بیسواد و فقیر و آسیب دیده گرفته تا زنان دانشگاهی و کارآفرین و مدیران دولتی، می شود و محدود به مسائل زنان خانه دار یا بانوان نیست. از این رو خواهشمندم که از لفظ “بانوان” برای اشاره به زنان استفاده نکنید زیرا که مسائل بانوان بخش بسیار کوچکی از مسائل زنان جامعه را تشکیل می دهد. انتظار ملت از “دولت تدبیر و امید” این است که به مسائل همه زنان پرداخته و برای بهبود وضعیت همه زنان بکوشد.
همه ما به نهاد خانواده ارج می گذاریم ولی مسائل زنان به چارچوب مسائل خانواده محدود نمی شود. خانواده به عنوان یک واحد اجتماعی به یک میزان در برگیرنده زنان و مردان است. توجه شما به مسائل مربوط به خانواده قابل تقدیر است، اما محدود کردن مسائل زنان به مساله خانواده به مخدوش کردن مساله منجر شده و دستگاه اجرایی را از یافتن راه حل های مناسب هم در حوزه مسائل زنان و هم در حوزه مسائل خانواده باز می دارد.
منزلت و جایگاه زنان
آقای روحانی،
در بخش “دیدگاه ها” در پایگاه رسمی شما زیر عنوان “بانوان” آمده است که “باید منزلت و جایگاه زنان را ابتدا در افکار و سپس در جامعه و در تمام صحنه ها تصحیح کنیم.”
جایگاه زنان یک واقعیت اجتماعی است که با میزان مشارکت سیاسی، دسترسی به خدمات آموزشی و بهداشتی و حقوق مدنی و امنیت اجتماعی، اشتغال، رفع تبعیض و خشونت علیه زنان و توانمندسازی زنان تعریف می شود. جایگاه زنان در افکار تنها هنگامی تغییر می یابد که ابتدا وضعیت زنان در جامعه در همه این زمینه ها بهبود یابد. بهبود جایگاه زنان از جمله نیاز به برنامه ریزی جدی دولت، تخصیص بودجه، و برداشتن گام های مشخص اجرایی دارد.
به عنوان یکی از گام های ابتدایی برای زنان، دولت شما وظیفه دارد که به جمع آوری آمار درباره شاخص های گوناگون جایگاه یا وضعیت زنان بپردازد تا وضعیت اشتغال، مشارکت سیاسی، مشارکت مدنی، برخورداری از حقوق مدنی و اجتماعی، دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی و حرفه ای، و امنیت در برابر تبعیض جنسی و خشونت در خانه و جامعه بپردازد تا یک اینکه جایگاه زنان در زمان کنونی با شاخص ها و نمودارهای علمی مشخص و نیازها روشن شود، و دو اینکه پس از چهارسال عملکرد دولت شما در بهبود و پیشرفت جایگاه زنان بطور مشخص قابل اندازه گیری باشد و شما بتوانید از کارنامه عمل خود در تحقق وعده هایی که داده اید دفاع کنید.
رفع تبعیض و خشونت علیه زنان در زمینه اشتغال
یکی از مشکلات جدی پیش روی زنان تبعیض جنسی آشکار در استخدام زنان است. افزون بر آن، وجود آزار و سوءاستفاده جنسی علیه زنان در محیط کار به یک مانع جدی برای اشتغال و پیشرفت شغلی زنان تبدیل شده است. از دولت شما انتظار می رود که هرگونه تبعیض در استخدام و ارتقای شغلی را غیرقانونی ساخته و برای آن مجازات تعیین کنید.
در همین راستا، انتظار می رود که کابینه شما با بردن لایحه منع سوء استفاده جنسی در محیط کار موفق شود هرگونه آزار و اذیت جنسی و یا سوءاستفاده جنسی در محیط کار را غیرقانونی و قابل پیگرد و مجازات نماید تا زنان بتوانند آزادانه و بدون وحشت از آزارو سوءاستفاده جنسی در هر محیط کاری در کنار مردان به کار بپردازند.
حریم و امنیت شخصی زنان در خانه و خیابان
حریم و امنیت شخصی زن در هر محیطی باید محترم شناخته شود و دست اندازی و تجاوز به آن بایستی جرم شناخته شود و بطور قانونی مورد پیگرد و قابل مجازات باشد. تجاوز به حریم و امنیت شخصی زن به هر شکلی، از متلک گویی یک غریبه در خیابان گرفته تا کتک زدن توسط شوهر در خانه، باید غیرقانونی و قابل مجازات شود. از دولت شما انتظار می رود که لایحه ای در این راستا به مجلس ارائه دهد و به تاسیس و آموزش نهادهای اجرایی در این زمینه بپردازد.
خانواده بایستی نهادی امن برای زن باشد. زن اگر در خانه احساس ناامنی کند، به کجا پناه ببرد؟ وظیفه دولت است که خانه های امن به میزان گسترده و کافی برای دختران و زنان فراهم سازد تا هیچ زنی قربانی خشونت خانگی نشود.
حجاب اجباری باعث خشونت علیه بسیاری از زنان و توهین به آنها و خانواده هایشان توسط قوه اجرایی شده است. زنان ایرانی نباید به خاطر انتخاب پوشش خود مجازات شوند. درخواست ما از شما این است که قوه اجرایی را از دستگیری و توهین و سرزنش و مجازات زنان به خاطر نوع پوشش و حجاب بازدارید.
حقوق باروری و بارداری
مادر شدن حق هر زن است، همانطور که مادر نشدن نیز حق انتخاب هر زن است. زنان باید از سنین بلوغ دسترسی به منابع آگاهی درباره رابطه جنسی، حقوق جنسی و حقوق باروری و بارداری داشته باشند تا بتوانند سوء استفاده جنسی را تشخیص داده و به کمک نهادهای مربوطه – که انتطار می رود بوجود آیند – با هرگونه سوء استفاده جنسی مبارزه کنند. همچنین، زنان باید بتوانند با استفاده از وسایل پیشگیری و سقط جنین انتخاب آگاهانه خود را درباره حق مادرشدن یا نشدن عملی سازند. انتظار ما از دولت شما اینست که آگاهی رسانی درباره پیشگیری از سوءاستفاده و آزار جنسی را در سطح دبستان و در زمینه حقوق باروری زنان را از سطح دبیرستان آغاز نموده و دسترسی همه زنان به وسایل پیشگیری و سقط جنین بهداشتی و قانونی را عملی سازید.
حمایت از مادران
یکی از دغدغه های مادران و همه حامیان نهاد خانواده این است که اشتغال زنان به وظیفه نگهداری از کودکان لطمه بزند، و یا به عکس. این مساله به اندازه ای جدی است که سن بچه دار شدن در میان زنان تحصیلکرده بالا رفته و نرخ فرزندآوری کاهش یافته است. یکی از راههایی که دولت در این زمینه می تواند کمک نماید این است که با احداث مهدکودک های دولتی در سطح گسترده امکان دسترسی به مهدکودک های مجانی را برای همه مادران شاغل فراهم سازد تا زنان مجبور نشوند میان گزینه های اشتغال و فرزندآوری یکی را انتخاب کنند و کار زن در بیرون از خانه با وظیفه مادری ناهمخوان نباشد.
توانمندسازی زنان در مشارکت سیاسی و مدنی
یکی از نقطه ضعف های جدی جامعه ما کمبود مشارکت و نمایندگی سیاسی زنان است. اگر به نمودارهایی که سازمان های غیردولتی بین المللی سالانه در مورد وضعیت زنان در کشورهای گوناگون تهیه می کنند نگاهی بیاندازید می بینید که مساله اصلی در ایران نبود نمایندگی سیاسی زنان است. این در حالی است که میزان تحصیلات و کارآموزی زنان کمتر از مردان نیست. انتظار زنان از دولت شما این است که با انتخاب آگاهانه و مناسب افراد برای کابینه دولت و برنامه ریزی مشخص تلاش کنید که درصد مدیران زن در دستگاه های دولتی را بالا برده و با ارائه لایحه ای به مجلس، در راه اختصاص سهمیه برای نمایندگی زنان در سطوح گوناگون مدیریت سیاسی تلاش کنید.
در زمینه کنش داوطلبانه، زنان ایرانی همواره علاقه و انرژی فراوانی برای مشارکت مدنی از طریق سازمان های غیردولتی و مردم نهاد از خود نشان داده اند. بزرگترین سازمان های غیردولتی خیریه ای و آموزشی و محیط زیستی توسط زنان راه اندازی شده و مدیریت می شود. زنان لیاقت و توانایی خود را برای ایفای نقش جدی در بهبود وضعیت جامعه در زمینه های گوناگون نشان داده اند. از دولت شما انتظار می رود که مشکلات فراوانی را که بر سر راه نهادهای مردمی و غیردولتی ایجاد شده بردارید و به رشد این سازمان ها کمک نمایید تا انرژی فراوان زنان داوطلب در راه بهبود بسیاری از امور اجتماعی و مدنی و محیط زیستی به ثمر برسد. به ویژه، به تلاش های زنان برای دفاع از حقوق خود در قالب نهادهای غیردولتی و صنفی ارج گذاشته شود و دولت دفاع از امنیت آنها را به عهده گرفته و با اختصاص بودجه به حمایت مالی از آنها بپردازد.
امنیت مدافعان حقوق زنان
پاسداری از حقوق بشر و حقوق زنان نباید جرم شناخته شود. از شما به عنوان رئیس جمهوری که خود را پاسدار حقوق همه ملت ایران می دانید انتظار می رود که عمل پاسداری از حقوق هر فرد و گروه و اقلیتی را ارج نهید. مدافعان حقوق بشر و حقوق زنان را که زندانی هستند آزاد ساخته و برای همه مدافعان حقوق بشرامنیت قانونی ایجاد کنید تا مدافعان حقوق بشر و زنان بتوانند بدون ترس و وحشت از پیگرد و مجازات و زندان به دفاع و تبلیغ حقوق بشر و زنان پرداخته و آگاهی عمومی را در این زمینه رشد دهند. افزون بر آن، از شما انتظار می رود که با رسمیت دادن به نهادهای مستقل دفاع از حقوق بشر و حقوق زنان به تشویق فعالیت های آنان پرداخته و با بودجه دولتی از آنها حمایت مالی به عمل آورید.
بهداشت زنان
گرچه شاید بتوان گفت که میزان دسترسی زنان به خدمات بهداشتی برابر با مردان است و در برخی زمینه های بهداشتی مانند بهداشت نوزادان پیشرفت های قابل توجهی صورت گرفته، اما به برخی مسائل جدی بهداشت زنان توجهی نشده است. بطور نمونه، گسترش نرخ ابتلا به بیماری سرطان پستان و بیماری ام اس در میان زنان بسیار نگران کننده است. پژوهش های علمی پزشکان ایرانی حکایت از کمبود شدید ویتامین د در میان زنان در گروه های سنی گوناگون دارد که به خاطر حجاب اجباری این وضعیت روزبروز بدتر می شود و ابتلا به افسردگی و سرطان پستان در میان زنان رو به افزایش است. دولت شما می تواند با برنامه ریزی مناسب و اختصاص بودجه کافی برای جمع آوری آمار، پژوهش درباره علل و یافتن راه های درمان بیماری های زنان توجه کافی و مناسب به این مساله نشان داده و گام های جدی در راه بهبود وضعیت سلامت زنان بردارد.
انتشارات و مطالعات زنان
دانستن حق مردم است. تقویت و گسترش رشته های مطالعات زنان در دانشگاه ها که به آگاهی کارشناسی از مسائل زنان منجر می شود، و نیز افزایش انتشار نشریه ها و کتاب هایی که به آگاهی عمومی از مسائل زنان می انجامد، در حقیقت برخی راه های عملی کردن این حق است. افزون بر آن، رشد آگاهی کارشناسی در زمینه امور زنان باعث آن خواهد شد که کارشناسان امور زنان در آینده بتوانند در جامعه به طرح مشخص تر مسائل زنان پرداخته و در یافتن راه حل های عملی به دولت کمک نمایند. رشد آگاهی عمومی از مسائل زنان به آماده سازی جامعه برای تحقق سریع تر حقوق زنان و برابری جنسیتی کمک می نماید و راه رشد نهادهای مردمی برای دفاع از حقوق بشر، رفع خشونت و تبعیض، و توانمندسازی زنان را فراهم می سازد. از این رو، انتظار می رود که در دوران ریاست جمهوری شما رشته های مطالعات زنان در دانشگاه ها مورد حمایت قرار گرفته و گسترش یابد، و سانسورهای موجود برای انتشار نشریه ها و کتاب ها در زمینه مسائل زنان برداشته شود.
وزارت امور زنان
از شما انتظار می رود که به وعده خود عمل کرده و وزارت امور زنان را تاسیس کنید و با دادن مسئولیت مشخص به یکی از اعضای کابینه خود، مساله بهبود وضعیت زنان در زمینه های گوناگون را بصورت جدی با اختصاص بودجه و برنامه ریزی های عملی پیگیری کنید. برداشتن گام های جدی در راه رفع تبعیض و خشونت از زنان، افزایش مشارکت سیاسی و مدنی آنها، برابری جنسیتی در اشتغال، و توانمندسازی زنان در عرصه های گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، و مدنی بدون اختصاص بودجه و برنامه ریزی و در همکاری با سایر وزارتخانه ها امکان پذیر نیست. شرایط ویژه کشور ما پیچیدگی های فراوانی دارد و صرف داشتن یک مشاور در امور زنان بدون اختیارات و بودجه کافی در سطح یک وزارتخانه به دشواری می تواند تاثیری در جایگاه و وضعیت زنان ایرانی داشته باشد. برای تحقق وعده خود در پاسداری از حقوق زنان از شما می خواهیم که گام های جدی و عملی در این زمینه برداشته و جایی برای تحقق این وعده در کابینه خود قائل شوید.
آقای روحانی،
ما زنان نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می دهیم و از شما که گفته اید “من خود را پاسدار حقوق همه ملت ایران می دانم” بطور جدی انتظار داریم که پاسدار حقوق ما زنان باشید و حقوق ما را کمتر از حقوق نیمه دیگر جامعه نشمارید. هنوز روشن نیست که ما زنان چه سهمی در کابینه شما خواهیم داشت، اما امید است که دست کم نظرات و پیشنهادات ما زنان مورد توجه شما و دولت آینده قرار گیرد.
با احترام و امید به آینده بهتر،
سهیلا وحدتی
رونوشت: مدرسه فمینیستی