ایران تنها کشوریست که در ملاء عام اعدام می‌کند
۱۰ اکتبر (۱۸ مهرماه) روز جهانی مخالفت با اعدام است. امسال تلاش «ائتلاف جهانی علیه مجازات اعدام*» برروی قطعنامه پیشنهادی به مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره توقف اجرای حکم اعدام در سراسر جهان متمرکز شده است. عفو بین‌الملل یکی از اعضای اصلی «ائتلاف جهانی علیه مجازات اعدام» است و تیم مجازات اعدام در این سازمان اینروزها بشدت مشغول لابی و مذاکره با کشورهای گوناگون برای جلب رضایت آنها جهت تصویب این قطعنامه است. خوشبختانه، پیرس بانیستر Piers Bannister، سرپرست تیم، فرصتی می‌یابد تا به برخی از پرسش‌های من پاسخ دهد.
پیرس بانیستر در عفو بین‌الملل به پژوهش درباره مجازات اعدام مشغول است. وی بیش از ۲۰ سال برعلیه مجازات اعدام مبارزه کرده و در این زمینه سندهای بسیاری را به چاپ رسانیده است. او در بررسی واقعیت مجازات اعدام از نزدیک با محکومین به اعدام در جامایکا، ترینیداد و امریکا ملاقات نموده و با کسانی که پس از محکومیت به اعدام بیگناه شناخته شده‌اند، نگهبان‌های زندان که مامور اجرای حکم اعدام هستندٓ و مادران و پدرانی کسانی که قربانی اعدام شده‌اند، مصاحبه کرده است.
وحدتی: نقطه عطف تاریخ بشریت در لغو مجازات اعدام چگونه رخ داد؟ جنبش مخالفت با مجازات اعدام چگونه آغاز شد؟ و اولین کشوری که مجازات اعدام را لغو کرد، کدام کشور بود؟
بانیستر: من فکر نمی‌کنم که یک نقطه عطف واحد در مبارزه بر علیه اعدام بوده و مخالفت با اعدام همواره وجود داشته است و در تاریخ جوامع رومی و یونانی ثبت شده است. در طول تاریخ این جنبش رشد کرده و در دهه‌های اخیر روشن شده است که لغو مجازات اعدام ایده‌ای است که وقتش رسیده است.
هم‌اکنون ۱۰۱ کشور دنیا مجازات اعدام را بطور قانونی لغو کرده‌اند و ۳۲ کشور دیگر مجازات اعدام را در عمل لغو کرده‌اند ( بدین معنا که در این کشورها سالهاست که کسی اعدام نشده و مقررات روشنی برای عدم انجام آن دارند.)
اولین منطقه‌ای که مجازات اعدام را لغو کرد، منطقه توسکانی Tuscany در کشور ایتالیا در سال ۱۷۸۶ بود، اولین کشور ونزوئلا در سال ۱۸۶۳ بود.
بطور متوسط، در سه دهه گذشته دو تا سه کشور در سال مجازات اعدام را لغو کرده‌اند.
مخالفت با مجازات اعدام اکنون به مرحله‌ای رسیده است که مجمع عمومی سازمان ملل در ماه نوامبر سال جاری درباره توقف اجرای مجازات اعدام در جهان رای‌گیری خواهد داشت. گرچه این قطعنامه تعهدآور نیست، اما تصویب آن پیامی قوی دربر دارد مبنی بر اینکه جامعه جهانی اکنون به این اجماع رسیده است که مجازات اعدام دیگر قابل پذیرش نیست.
در حال حاضر، تنها ۲۵ کشور سالانه مجازات اعدام را اجرا می‌کنند. مناطق وسیعی از جهان عاری از قتل حکومتی است. در قاره امریکا، تنها ایالات متحده امریکا مجازات اعدام را اجرا می‌کند. در قاره افریقا، تنها ۶ کشور از میان ۵۳ ملت در سال ۲۰۰۶ مجازات اعدام را اجرا کردند. بلاروس تنها کشور اروپایی است که مجازات اعدام را اجرا می‌کند. اکثر اعدام‌های جهان در کشورهای آسیا و خاورمیانه صورت می‌گیرد.
وحدتی: به عنوان سرپرست تیم مجازات اعدام در عفو بین‌المل، شما کارنامه جمهوری اسلامی ایران را در این زمینه چگونه ارزیابی می‌کنی؟ آیا ایران تنها کشوری است که در ملاء‌عام افراد را حلق‌آویز کرده و تصویرهای آن را توسط رسانه‌ها پخش می‌کند؟ و آیا تنها کشوری است که هنوز افراد را به خاطر جرم‌هایی که زیر ۱۸ سال مرتکب شده‌اند اعدام می‌کند؟ یا هنوز مجازات سنگسار را اجرا می‌کند؟
بانیستر: کارنامه ایران در مجازات اعدام یک مورد نگرانی عمیق عفو بین‌الملل است.
در حال حاضر، تنها چین است که بیشتر از ایران مجازات اعدام را به اجرا در می‌آورد. ایران تنها کشوری است که به شیوه حلق‌آویز در ملاء عام مجازات اعدام را اجرا می‌کند. اکثر اعدام‌ها در پی روند آشکارا ناعادلانه محاکمه‌هایی است که کمترین استانداردهای بین‌المللی را که بر طبق قوانین بین‌المللی مورد توافق جهانیان است رعایت نمی‌کند.
اجرای حکم اعدام در ملاء عام اتفاقی بسیار نادر است، تنها ایران و عربستان سعودی در حال حاضر به چنین شیوه‌ای به قتل می‌رسانند. ایران نیز تنها کشوری است که مجازات اعدام به شیوه سنگسار را اجرا می‌کند. با اینکه عربستان سعودی و سودان نیز در قوانین کشور خود سنگسار را مجاز دانسته‌اند، تا جایی که عفو بین‌الملل آگاهی دارد سالهاست که اعدامی به این شیوه ]در عربستان سعودی و سودان[ اجرا نشده است.
فاجعه‌بار است که با اینکه برای چندین سال ایران تنها کشوری بود که افراد را به خاطر جرم‌هایی که پیش از 18 سالگی مرتکب شده بودند اعدام می‌کرد، اکنون یمن و عربستان سعودی به ایران پیوسته و چنین اعدام‌هایی را در سال جاری اجرا کردند که در تناقض با قوانین بین‌المللی و کنوانسیون حقوق کودک است.
وحدتی: به نظر شما چه عواملی باعث لغو اعدام در کشوری مثل ایران خواهد بود؟ افراد ایرانی چه نقش فعالی در این زمینه می‌توانند داشته باشند؟
بانیستر: تعدادی از افراد مبارز و شجاع هستند که با مجازات اعدام در ایران مخالفند ولی نبود آزادی بیان در این کشور مانعی بر سر راه کارزار برای تحقق لغو اعدام است.
از آنجاییکه مجازات اعدام یک سیاست دولتی است، برای افراد دشوار است که برعلیه آن حرف بزنند. به دلیل نبودن بحث و گفتمان باعث شده که بسیاری از مردم درباره حقیقت پشت مجازات اعدام ناآگاه باقی بمانند. از جمله این حقیقت‌ها این است که این مجازات روی میزان ارتکاب جرم‌های خشن تاثیری ندارد، و یا گاه افراد بیگناهی که مرتکب هیچ جرمی نشده و و به اشتباه مجرم شناخته می‌شوند، اعدام می‌گردند، و این تنها دو نمونه از اینگونه حقایق است.
وحدتی: از شما بخاطر وقتی که در اختیار این مصاحبه گذاشتید تشکر می‌کنم.
* برای آگاهی بیشتر درباره «ائتلاف جهانی علیه مجازات اعدام*» می‌توانید به تارنمای آن مراجعه کنید:
About The Author
