تاریخچه روز مادر
هر ساله دومین یکشنبه ماه مه به عنوان «روز مادر» در امریکا و برخی کشورهای دیگر از جمله فنلاند، دانمارک و استرالیا جشن گرفته میشود. در میان بنیانگذاران روز مادر از سه زن میتوان نام برد: آنا جارویس (مادر)، جولیا وارد هئو، و آنا جارویس (دختر)
● آنا جارویس* (1832 تا 1905) زن خانهداری بود که در امور اجتماعی از جمله گسترش امر بهداشت به منظور نجات کودکان از مرگ و میر بسیار فعال بود.
آنا جارویس خود 11 فرزند به دنیا آورد که تنها 4 تن از آنان زنده ماندند. وی با ایراد سخنرانی و سازماندهی زنان به منظور پیشرفت وضعیت اجتماعی زنان و کودکان فعالیتهای خویش را آغاز کرد. در سال 1858 وی “روز کار مادر” را بنیان گذاشت و زنان را بسیج کرد تا با افزایش آگاهی خویش در مورد بهداشت، و با کار جمعی برای نجات زندگی کودکان جامعه و محافظت از آنان در مقابل بیماریها تلاش کنند. آنا جارویس همچنین در ایجاد فضای دوستی بین طرفین جنگ داخلی امریکا پس از پایان جنگ نیز فعال بود و تلاش داشت که با تحکیم دوستی بین مادران، دوستی بین سربازان دو طرف و آشتی ملی را تقویت کند.
● جولیا وارد هئو** (1819 تا 1910)، شاعر و صلحدوست، زنی بود که بشدت از جنگهای داخلی امریکا و نیز جنگ آلمان و فرانسه متاثر شده و در ادامه کار آنا جارویس در سال 1872 روز خاصی را برای مادران و برای صلح بینان نهاد. در بخشی از «بیانیه روز مادر» وی چنین آمده است.
پس بپا خیزید … زنان این روز!
بپاخیزید، همه زنانی که قلب دارید!
غسل تعمید شما با آب باشد یا با اشک!
قاطعانه بگویید:
“ما پاسخ پرسشهایمان را از نهادهای غیرمربوطه نمیگیریم،
شوهران ما، آغشته به بوی کشتهشدگان، به سراغ ما نخواهند آمد،
که ما آنها را نوازش و تقدیر کنیم.
پسران ما را از ما نخواهند گرفت که از یادشان ببرند
همه آنچه را که ما درباره نیکی، بخشش و صبر به آنها آموختهایم.
ما، زنان یک کشور،
چنان با زنان کشور دیگر صمیمی هستیم
که نخواهیم گذاشت پسران ما به پسران آنان آسیب بزنند.”
از صدای کره زمین درمانده صدایی فرا میروید با
صدای خود ما. میگوید” “خلع سلاح! خلع سلاح!
شمشیر کشتار میزان عدالت نیست.
خون ننگ را نمیشوید،
و خشونت نشانهی مالکیت نیست.
همانطور که مردان اغلب خویش و سندان خود را کنار نهادهاند
با آغاز جنگ،
بگذارید زنان اکنون همه آنچه را که از خانه مانده است رها کنند
برای یک روز بزرگ و عزیز گردهمایی.
بگذارید آنان ابتدا گرد هم آیند، تا مردگان را یاد آورند و برای آنها غمگساری کنند
بگذارید آنها در این راه مقدس گردهمآیند تا سبب شوند
که خانواده بزرگ بشری بتواند در صلح بسر برد …
و هر یک نشانی پس از خود برجای بگذارد، نه نشان قیصر،
بلکه نشان خدا را –
به نام زنانگی و انسانیت، من صمیمانه درخواست میکنم
که یک مجمع عمومی زنان ورای مرزهای ملی
انتخاب شود و در جایی که مناسبتر از هر جایی است،
و در زمانی که در هماهنگی با اهداف آن است گرد هم آید،
و بکوشد برای پیشبرد وحدت ملتهای گوناگون،
و برای توافق دوستانه در مورد پرسشهای جهانی،
و برای امر عمومی و بزرگ صلح.
بدین ترتیب جولیا وارد هئو سنت روز بزرگداشت مادر را آغاز کرد. بزرگداشت مادر با بزرگداشت صلح آغاز شد و اغلب در این روز مادرانی که فرزندان خود را در جنگهای داخلی از دست داده بودند، گرد هم میآمدند. اما این روز هنوز در امریکا رسمی نشده بود.
• در روز 9 مه سال 1905، آنا جارویس در گذشت و دختر او که نیز نامش آنا بود، بر آن شد که کار جولیا وارد هئو را ادامه دهد و همچنین خاطره و سنت مبارزه مادرش را جاودانه سازد. آنا جارویس (1864 تا 1948) با نوشتن نامه به قانونگذاران کشور تلاش خود را برای رسمی کردن روز مادر آغاز کرد. وی برای اولین بار در 10 ماه مه 1908 در شهری که مادرش در روزهای یکشنبه در مدرسه کلیسا تدریس کرده بود، روز مادر را جشن گرفت. به تدریج مردم دیگر شهرهای امریکا روز مادر را جشن گرفتند تا جایی که در سال 1912 چهل و پنج ایالت امریکا روز مادر را رسمی کرده بودند. در سال 1914، به دستور رئیس جمهور وقت امریکا، وودرو ویلسون، روز مادر به عنوان یک روز ملی به رسمیت شناخته شد.
چندی پس از رسمی شدن روز مادر، تبلیغات کالاگران برای فروش کالاهای خود به عنوان هدیه به مادر در این روز چنان شدت یافت که آنا جارویس مخالفت خود را با کالایی کردن این روز اعلان کرد. روز مادر هنوز در امریکا روزی است که شرکتهای مخابرات بالاترین میزان تلفن و رستوران ها و گلفروشی ها بیشترین فروش را دارند. بسیاری از فروشندگان تبلیغات وسیعی برای فروش خدمات و کالاهای خود به مناسبت این روز انجام میدهند و روز مادر را به روز پرفروشی برای خود تبدیل کردهاند.
روز مادر ریشه در همگرایی مادران در تلاش آنان برای حفظ صلح و نجات جان فرزندانشان دارد و هنوز سازمانهای زنان در امریکا تلاش دارند تا فعالیتهای اجتماعی در این روز در زمینههای بزرگداشت صلح و مخالفت با جنگ و بهبود وضعیت کودکان و مادران سامان داده شود.
سازمانهایی که برای بهبود وضعیت زنان مبارزه میکنند، شعارهای مبارزاتی خود را در راستای لغو تبعیض علیه مادران هماهنگ میسازند و تلاش میکنند تا زنان را بسیج سازند تا پرسشهایی همچون آموزش کودکان، بهداشت کودکان و مادران، ساعات کار مناسب و دستمزد برابر برای زنان را در سطح اجتماعی برجسته ساخته و دولت را به سیاستگذاری مناسب در راه حل این مشکلها وادار سازند.
سازمانهای زنان امریکا که برای صلح فعالیت میکنند، از جمله “کد صورتی” که سازمان “زنان برای صلح” است، تلاش دارد سنت مخالفت با جنگ و پیشبرد امر صلح به یاری زنان در این روز را همچنان ادامه دهد. از جمله در سال 2006 در زمان جنگ امریکا با عراق و در زمانی که خطر آغاز جنگ دیگری با ایران احساس میشود، این سازمان یک تظاهرات 24 ساعته را در مقابل کاخ سفید در مقابله با سیاستهای جنگپرور دولت امریکا در روز مادر سازمان داده است.
—————
* Anna Jarvis
** Julia Ward Howe